Erken emeklilik geliyor

Emeklilikte yaş problemine takılan yüz binlerce vatandaş için yeni gelişme var. Yüz binlerce çalışanın beklediği emeklilikte yaş probleminin (EYT) ortadan kaldırılması için yeni düzenleme önerisi tekrardan gündeme geldi. Ülkemizde çalışan kişilerin emekli olabilmeleri

için kanunların belirlediği iki şartı yerine getirmesi gerekir. Bu şartların birincisi; öncelikle çalışanın prim günü sayısını doldurması gerektiğidir. Yeni işe başlayan kişilerde bu prim sayısı 7200 olarak bilinmektedir. İkinci şart ise yaş sorunudur. Yani kişinin sadece prim gününü doldurması yetmez. Bunun yanında kişinin emeklilik yaşını da doldurması gerekiyor. Her ne kadar amaçları aynı olsa bile işleyiş ve ücret bakımından iki konu birbirinden farklılık gösteriyor. Yani yalnızca bir şart ile emeklilik söz konusu olamıyor. Bu arada Herhangi bir işte çalışmadığı için sigortası olmayanlar emekli aylığı bağlatabilmek için isteğe bağlı sigorta yaptırabiliyor. 2008 yılından sonra isteğe bağlı sigortalar Bağ-Kur (4B) kapsamında değerlendiriliyor. Bağ-Kur’lular, emekli olabilmek için daha uzun süre prim ödüyorlar. İsteğe bağlı sigortalılar, son 3,5 yıl SSK (4A) statüsünde çalışmaları halinde erken emeklilik hakkı elde ederler.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar için meclise sunulmaya hazırlanan yasada 15 maddenin oluşacağı açıklandı. Yeni yasaya göre, emekli olmak isteyen vatandaşlar, emekliliği için gerekli yılları her ay maaşının yüzde 5 daha az almayı kabul ederek emekliliğini tamamlayacak. EYT yüzde 5 formülünü maaşında kestirmek şartıyla kabul edenler hemen emekli olacak. Bu formülün gereken prim gününü dolduran ve emeklilik için yaşa takılan kişiler için kurtarıcı olması bekleniyor. Bu günlerde meclise gelmesi beklenen bu taslak 15 maddeden oluşuyor. Bu emekli adaylarının erken emekli edilmeleri halinde, hazineye ne kadarlık bir maliyet yansıyacağı hesaplarını ise Maliye Bakanlığı yürütüyor. Bu tasarı taslağına göre emekli adayları, emeklilik yaşına kadar geçen süre içinde belli oranda eksik maaş alacak, emeklilik yaşları geldiğinde ise normal maaş almaya başlayacaklar.

Bu taslağa göre; Emekliliğine yaş itibariyle 1 yıl kalanlar % 4 Emekliliğine yaş itibariyle 2 yıl kalanlar % 5 Emekliliğine yaş itibariyle 3 yıl kalanlar % 6 Emekliliğine yaş itibariyle 4 yıl kalanlar % 7 Emekliliğine yaş itibariyle 5 yıl kalanlar % 8 Emekliliğine yaş itibariyle 6 yıl kalanlar % 9 Emekliliğine yaş itibariyle 7 yıl kalanlar % 10 oranında düşük maaş ile, kalan süreler boyunca yaşlılık aylığı alabilecekler. Uzun yıllar çalışma hayatında olan ve bir süre sonra emekli olma hayalini kuran çalışanlar için çok mühim olan bu meselede kesin bir çözüm bulunmuş değildir. Ancak ufak tefek durumlardan feragat ederek ya da sunulan formüllere kulak verilerek emekliliği öne çekmek de mümkün. İşte, erken emelilik için sunulan 5 formül; Bazı meslekler için erken emeklilik imkanı sunuluyor. ‘Yıpranma’, ‘Fiili Hizmet Süresi Zammı’ denilen bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek erken emekliliğin yolunu açıyor. Yani 12 ay çalışmış kişi 15 ay çalışmış sayılıp, işe girişi 3 ay geri çekiliyor. Erkeklerde erken emekliliğin yolu askerlik borçlanmasından geçiyor. Askerliğini işe girmeden önce yapan çalışanlar, borçlanma ile hem prim şartını azaltıyor hem de 1-2 yıl kazanabiliyor.

Yaşı erkene çekmek için askerliği işe girmeden önce yapmış olmak gerekiyor. İşe girilen tarih borçlanma süresini belirliyor. Doğum borçlanmasıyla erken emeklilik, eksik primlerin tamamlanması ile oluyor. Yıl ve yaş şartını tamamlamış bir annenin eğer primi eksikse bunları tamamlamak için beklemesi gerekmiyor. 3 çocuğa kadar borçlanma yaparak, 6 yıl kazanılabiliyor. Evlat edinen annelerin de doğum borçlanması hakkı bulunuyor. Ancak evlat edinilen çocukların 2 yaşını doldurmamış olması koşulu bulunuyor. Doğum borçlanması ile erken emekli olmak isteyenleri için şartlar şu şekildedir; Doğumun gerçekleştiği tarihten sonraki iki yıl içinde adına herhangi bir prim yatmamış olmak (Bazı bölümlerinde prim yatmışsa yine aynı süre içinde prim yatmayan süreler borçlanılır.), Doğumdan sonra iki yıl içinde çocuğun sağ olması. 9 Eylül 1999 yılı öncesinde emekli olanlar; 15 yıl sigortalılık süresi, 3 bin 600 prim günü olanlar, emekli olabiliyor. Bu formülle emeklilik için öncelikle 9 Eylül 1999’dan önce sigortalı olmak ve yaş şartını tamamlamak gerekiyor. Bakıma muhtaç çocuğu olan kadınlar için; Sürekli bakıma muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların, 2008’den sonra prim ödeme gün sayılarının 4’te 1’i, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve bu süreler yaştan düşüyor.